गजानन महाराज प्रकट दिन (शेगाव) हा जगभरातील गजानन महाराजांच्या भक्तांद्वारे मोठ्या श्रद्धेने साजरा केला जाणारा पवित्र दिवस आहे. हे महाराष्ट्रातील शेगाव गावात गजानन महाराजांच्या दिव्य स्वरूपाचे (प्रकट दिन) स्मरण करते. गजानन महाराजांच्या शिकवणी आणि चमत्कारांचे मनापासून कदर करणाऱ्या अनुयायांसाठी हा दिवस खूप महत्त्वाचा आहे.
गजानन महाराजांच्या जन्मस्थानाबद्दल कोणतीही निश्चित माहिती उपलब्ध नाही.
दिनांक २३ फेब्रुवारी १८७८, रोजी महाराष्ट्रातील बुलडाणा जिल्ह्यातील शेगाव या पवित्र ठिकाणी श्री गजानन महाराज दिगंबर अवस्थेत लोकांच्या दृष्टीस/नजरेस पडले.
सद्गुरू श्री गजानन महाराज यांच्या दर्शनामुळे हा दिवस प्रकट दिन म्हणून ओळखला जातो अर्थात एक शुभ दिवस म्हणून मानला जातो. या दिवशी शेगाव येथून श्री गजानन महाराजांच्या मंदिरातून पालखी काढली जाते आणि त्यांच्या पादुकांचे पूजन केले जाते.
महाराष्ट्रातील पारंपारिक हिंदू दिनदर्शिकेनुसार (कॅलेंडर),दरवर्षी माघ कृष्ण पक्ष सप्तमी तिथीला किंवा माघ महिन्यातील चंद्राच्या अस्त होत असताना सातव्या दिवशी महाराजांचा प्रकट दिन साजरा केला जातो.
‘गण गण गणात बोते’ नामाचा गजर, अभिषेक, नामसमरण, पालखी, पारायण अशा विविध धार्मिक वातावरणात श्री गजानन महाराजांचा प्रकट दिन सोहळा दरवर्षी मोठ्या उत्साहाने साजरा करण्यात येतो. या दिवशी शेगावच्या गजानन मंदिरात लाखो भाविकांची, भक्तांची प्रचंड गर्दी पाहायला मिळते.
दैवी आगमन
गजानन महाराजांचा इतिहास चमत्कार आणि अध्यात्माने भरलेला आहे. पौराणिक कथेनुसार, मानवतेवर आशीर्वाद देऊन या शुभ दिवशी गजानन महाराज शेगावमध्ये प्रकट झाले. त्यांच्या आगमनाने लाखो लोकांना प्रेरणा देणाऱ्या आध्यात्मिक प्रवासाची सुरुवात झाली.
जीवन आणि शिकवण
गजानन महाराज, ज्यांना श्री संत गजानन महाराज म्हणूनही ओळखले जाते, प्रेम, करुणा आणि आत्मसाक्षात्काराचा सार्वत्रिक संदेश देणारे संत होते. त्यांच्या शिकवणींमध्ये आंतरिक शुद्धता, देवाची भक्ती आणि सहप्राणींची सेवा या महत्त्वावर जोर देण्यात आला. साध्या पण प्रगल्भ बुद्धीने त्यांनी लोकांना आध्यात्मिक प्रबोधन आणि सांसारिक भ्रमांपासून मुक्ती मिळवण्यासाठी मार्गदर्शन केले.
चमत्कार आणि भक्ती
गजानन महाराजांचे जीवन अतुलनीय श्रद्धेने त्यांच्या भक्तांच्या साक्षीने असंख्य चमत्कारांनी सजले होते. आजारी लोकांना बरे करण्यापासून ते दुःखींना सांत्वन देण्यापर्यंत, त्यांच्या दैवी उपस्थितीने अनेकांना सांत्वन आणि आशा दिली. त्यांच्या अनुयायांच्या भक्तीला सीमा नाही, कारण ते त्यांच्या कल्याणासाठी आणि आध्यात्मिक वाढीसाठी त्यांचे आशीर्वाद घेत आहेत.
स्मरणीय उत्सव
गजानन महाराज शेगाव प्रकट दिनानिमित्त, त्यांना समर्पित मंदिरे आणि आश्रमात भक्त जमतात. त्यांच्या दैवी उपस्थितीचा सन्मान करण्यासाठी विशेष प्रार्थना, भजन (भक्तीगीते) आणि प्रवचन आयोजित केले जातात. वातावरण उत्कट भक्तीने आणि आध्यात्मिक आनंदाच्या भावनेने भरलेले असते कारण भक्त त्यांच्या आशीर्वादाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतात.
सेवा आणि परोपकार
गजानन महाराजांच्या शिकवणीनुसार, त्यांचे अनुयायी या दिवशी विविध सेवा आणि परोपकार करतात. गरजूंना अन्न वाटप, वैद्यकीय शिबिरे आणि इतर धर्मादाय उपक्रमांचे आयोजन त्यांच्या निःस्वार्थ सेवा आणि सर्व प्राणिमात्रांप्रती करुणा या संदेशाला मूर्त रूप देण्यासाठी केले जाते.
प्रतिबिंब आणि नूतनीकरण
गजानन महाराज शेगाव प्रकट दिन हा देखील भक्तांसाठी आत्मनिरीक्षण आणि चराचरातील चैतन्याच्या नूतनीकरणाचा काळ आहे. ते गजानन महाराजांच्या शिकवणीवर चिंतन करतात आणि त्यांच्या दैनंदिन जीवनात ते आत्मसात करण्याचा प्रयत्न करतात. हा दिवस त्यांच्या आदरणीय संतांच्या कालातीत कृपेने मार्गदर्शित धार्मिकता आणि आध्यात्मिक वाढीच्या मार्गावर चालण्यासाठी एक प्रवाह आहे.
जागतिक निरीक्षण
उत्सवाचा केंद्रबिंदू शेगावमध्ये असताना, गजानन महाराज प्रकट दिनाचा आत्मा भौगोलिक सीमा ओलांडतो. त्यांच्या वारशाचा सन्मान करण्यासाठी आणि त्यांच्या दैवी कृपेचा शोध घेण्यासाठी सर्व स्तरातील भक्त, जात, पंथ किंवा राष्ट्रीयत्वाची पर्वा न करता एकत्र येतात.
निष्कर्ष
शेगावचे गजानन महाराज यांचा प्रकट दिन हा केवळ ऐतिहासिक घटनेचे स्मरण नाही तर जगभरातील लाखो भक्तांसाठी एक गहन आध्यात्मिक यात्रा आहे. हा श्रद्धेचा, भक्तीचा आणि आत्मनिरीक्षणाचा दिवस आहे – आपल्या जीवनातील दैवी कृपेच्या शाश्वत उपस्थितीची आठवण करून देणारा. जसजसे अनुयायी गजानन महाराजांनी दाखवलेल्या मार्गावर चालत असतात, तसतसे त्यांच्या शिकवणी त्यांच्या अंतःकरणाला प्रकाश देतात, त्यांना आंतरिक शांती आणि आध्यात्मिक परिपूर्णतेकडे मार्गदर्शन करतात.
